Ortodonta zajmuje si\u0119 leczeniem wad szcz\u0119ki oraz nieprawid\u0142owo\u015bci i krzywych z\u0119b\u00f3w. Co warto zapami\u0119ta\u0107? Wada zgryzu polega na niew\u0142a\u015bciwym umiejscowieniu z\u0119b\u00f3w lub szcz\u0119ki, co z kolei przysparza niebagatelnych problem\u00f3w z wys\u0142awianiem si\u0119, deformacji twarzy \u2013 oddzia\u0142uj\u0105c niekorzystnie na wygl\u0105d i b\u0119d\u0105c \u017ar\u00f3d\u0142em kompleks\u00f3w w p\u00f3\u017aniejszym wieku. Przebieg poprawy wady zgryzu jest d\u0142ugi i zabiera zazwyczaj oko\u0142o 2 lat.<\/p>\n
Czynniki powstawania wad zgryzu<\/strong><\/p>\n Wady zgryzu grupuje si\u0119 na wrodzone i nabyte. Do deformacji szcz\u0119ki mo\u017ce doj\u015b\u0107 ju\u017c we wczesnym rozwoju dziecka, jeszcze w trakcie ci\u0105\u017cy, jednak zazwyczaj s\u0105 to z\u0142e przyzwyczajenia maluch\u00f3w. Nieustanne ssanie kciuka czy \u017ale wyprofilowanego smoczka, gryzienie przedmiot\u00f3w (na przyk\u0142ad twardych zabawek), zgrzytanie z\u0119bami, czy oddychanie przez usta jest przyczyn\u0105 zmiany szcz\u0119ki. Tak\u017ce niew\u0142a\u015bciwe uk\u0142adanie dziecka podczas karmienia piersi\u0105, mo\u017ce wywo\u0142ywa\u0107 problemy. Na pierwszy przegl\u0105d kontrolny warto zaprowadzi\u0107 dziecko w wieku oko\u0142o 7 lat. Dzi\u0119ki temu ortodonta wcze\u015bnie wykryje mo\u017cliwe zmiany i zatroszczy si\u0119 o prawid\u0142owy rozw\u00f3j dziecka.<\/p>\n Dlaczego wizyta u ortodonty jest wa\u017cna?<\/strong><\/p>\n Nieleczenie albo ignorowanie wady wiedzie do jej nat\u0119\u017cenia, a to z kolei pot\u0119guje ryzyko seplenienia i krzywizny z\u0119b\u00f3w oraz mo\u017ce powodowa\u0107 utrudnienie w \u017cuciu, a nawet oddychaniu. Wadliwy uk\u0142ad szcz\u0119ki oznacza b\u00f3le z\u0119b\u00f3w, ich ruszanie si\u0119 lub przedwczesne \u015bcieranie. Sprzyja to te\u017c kumulowaniu kamienia naz\u0119bnego i mo\u017ce by\u0107 przyczyn\u0105 rozwoju chor\u00f3b dzi\u0105se\u0142, pr\u00f3chnicy, czy paradontozy.<\/p>\n Rodzaje wad zgryzu<\/strong><\/p>\n Ty\u0142ozgryz \u2013 najcz\u0119\u015bciej wyst\u0119puj\u0105ca wada zgryzu. Dolne z\u0119by ukryte s\u0105 za z\u0119bami g\u00f3rnymi, przy czym z\u0119by przednie nie stykaj\u0105 si\u0119 wzajemnie. Zdarza si\u0119, \u017ce g\u00f3rne siekacze pochylaj\u0105 si\u0119 w kierunku g\u00f3rnej wargi, a twarz zniekszta\u0142ca si\u0119 poprzez cofni\u0119cie \u017cuchwy.<\/p>\n Przodozgryz \u2013 w tym przypadku to dolne z\u0119by zachodz\u0105 na g\u00f3rne. Powstaje widoczne wysuni\u0119cie brody na prz\u00f3d.<\/p>\n Zgryz krzy\u017cowy \u2013 zar\u00f3wno z\u0119by dolne jaki i g\u00f3rne, zachodz\u0105 na siebie nieregularnie na niekt\u00f3rych odcinkach lub w ca\u0142ym \u0142uku z\u0119bowym.<\/p>\n Zgryz g\u0142\u0119boki \u2013 g\u00f3rne z\u0119by zachodz\u0105 i przykrywaj\u0105 2\/3 wysoko\u015bci z\u0119b\u00f3w dolnych. Wp\u0142ywa to na utrat\u0119 symetrii twarzy ze wzgl\u0119du na zmniejszenie dolnego odcinka. Tak umiejcowione z\u0119by zbytnio si\u0119 \u015bcieraj\u0105, \u00a0co prowadzi do chor\u00f3b dzi\u0105se\u0142 i przyz\u0119bia.<\/p>\n Zgryz otwarty \u2013 z\u0119by wcale nie stykaj\u0105 si\u0119 ze sob\u0105. Wada utrudnia w \u017cuciu pokarmu, a tak\u017ce w poprawnej wymowie \u2013 zw\u0142aszcza sp\u00f3\u0142g\u0142osek przednioj\u0119zykowo z\u0119bowych (t, d, s, z, dz, c, n, \u0142). Zgryz otwarty powoduje wyd\u0142u\u017cenie twarzy i niedorozw\u00f3j szcz\u0119ki.<\/p>\n St\u0142oczenia z\u0119b\u00f3w \u2013 wyst\u0119puj\u0105 wtedy, gdy z\u0119by s\u0105 zbyt du\u017ce w stosunku do z\u0119bodo\u0142\u00f3w. Wychodz\u0105 poprzekr\u0119cane lub w z\u0142ych miejscach, ze wzgl\u0119du na brak przestrzeni w jamie ustnej.<\/p>\n Z\u0119by odseparowane \u2013 pomi\u0119dzy z\u0119bami s\u0105 widoczne odst\u0119py, powodowane nadmiarem miejsca w \u017cuchwie.<\/p>\n Jak poprawi\u0107 wady zgryzu? Kiedy zalecany jest ortodonta?<\/strong><\/p>\n Leczenie wady zgryzu zwykle rozpoczyna si\u0119 od momentu wyr\u017cni\u0119cia z\u0119b\u00f3w sta\u0142ych, czyli oko\u0142o 11 roku \u017cycia, cho\u0107 ortodonci zalecaj\u0105 zadbanie o prawid\u0142owy zgryz w ka\u017cdym wieku. Szcz\u0119ki dzieci s\u0105 znacznie bardziej plastyczne, ni\u017c szcz\u0119ki os\u00f3b doros\u0142ych, a wi\u0119c leczenie jest prostsze i spada ryzyko b\u00f3lu lub powik\u0142a\u0144, jednak korekcja z\u0119b\u00f3w jest dost\u0119pna dla ka\u017cdego.<\/p>\n Rodzaje aparat\u00f3w na z\u0119by<\/strong><\/p>\n Aparaty na z\u0119by dziel\u0105 si\u0119 na sta\u0142e \u2014 przytwierdzane do z\u0119b\u00f3w specjalistycznym klejem oraz ruchome \u2014 mo\u017cliwe do samodzielnego zdejmowania. Aparaty ruchome s\u0105 cz\u0119\u015bciej stosowane u dzieci, ni\u017c u doros\u0142ych.<\/p>\n Aparat tradycyjny, metalowy \u2014 si\u0142\u0105, kt\u00f3ra koryguje wad\u0119, jest w tym przypadku \u0142uk sczepiony z metalowymi zamkami, kt\u00f3re przykleja si\u0119 do pojedynczych z\u0119b\u00f3w i przytwierdza przy u\u017cyciu ligatur ortodontycznych. Dla uatrakcyjnienia, szczeg\u00f3lnie dla m\u0142odszych pacjent\u00f3w, istnieje mo\u017cliwo\u015b\u0107 doboru r\u00f3\u017cnych kolor\u00f3w ligatur. Dla ceni\u0105cych wi\u0119ksz\u0105 estetyk\u0119 dost\u0119pne s\u0105 warianty z zamkami ceramicznymi, porcelanowymi, szafirowymi lub kryszta\u0142owymi, kt\u00f3re s\u0105 niewidoczne na tle z\u0119b\u00f3w. Sprawdzaj\u0105 si\u0119 zw\u0142aszcza u posiadaczy bia\u0142ych z\u0119b\u00f3w.<\/p>\n Aparat lingwalny \u2014 mocowany jest odwrotnie ni\u017c ten tradycyjny, bo od cz\u0119\u015bci podniebiennej jamy ustnej. Wykonywane s\u0105 dla ka\u017cdego pacjenta indywidualnie i usuwaj\u0105 dyskomfort zwi\u0105zany z noszeniem aparatu na z\u0119bach, bo ten jest niewidoczny. Minusem tego aparatu jest pocz\u0105tkowa trudno\u015b\u0107 wyra\u017anego m\u00f3wienia.<\/p>\n Aparat samoligaturuj\u0105cy \u2014 ten model aparatu ortodontycznego r\u00f3\u017cni si\u0119 od innych budow\u0105. \u0141uk ortodontyczny przytrzymuje zestaw klapek, dzi\u0119ki czemu drut jest ruchomy, a korekcja wady zgryzu trwa kr\u00f3cej.<\/p>\n Aparat Clear Aligner \u2014 to przezroczysta nak\u0142adka na z\u0119by dopasowywana indywidualnie, kt\u00f3ra jest dobrym rozwi\u0105zaniem dla os\u00f3b, kt\u00f3re ceni\u0105 estetyk\u0119. Aparat jest praktycznie niewidoczny, a dzi\u0119ki temu, \u017ce mo\u017cna go zdj\u0105\u0107 samodzielnie, jest \u0142atwy w utrzymaniu higieny.<\/p>\n Ile zap\u0142acisz za aparat na z\u0119by?<\/strong><\/p>\n Ceny aparat\u00f3w na z\u0119by s\u0105 zwi\u0105zane z typem wybranego modelu. Najta\u0144szymi aparatami s\u0105 te tradycyjne. W ich przypadku ceny za jeden \u0142uk rozpoczynaj\u0105 si\u0119 od 1200 z\u0142otych. Nowsze rozwi\u0105zania, bardziej komfortowe \u2013 niemetalowe czy przezroczyste \u2014 poch\u0142on\u0105 wi\u0119cej pieni\u0119dzy. Ich ceny wahaj\u0105 si\u0119 od 3 do 6 tysi\u0119cy. Koszt najdro\u017cszych aparat\u00f3w ortodontycznych mo\u017ce dochodzi\u0107 do 9 tysi\u0119cy z\u0142otych. \u00a0Aparaty na z\u0119by s\u0105 te\u017c dost\u0119pne w formie kredytu. Do ceny aparatu trzeba tak\u017ce doliczy\u0107 koszty wizyt kontrolnych, kt\u00f3rych ilo\u015b\u0107 jest zale\u017cna od czasu leczenia. Leczenie ortodontyczne mo\u017ce by\u0107 finansowane przez NFZ dla dzieci poni\u017cej 12 roku \u017cycia i tylko w przypadku aparat\u00f3w ruchomych.<\/p>\n Jak dba\u0107 o aparat ortodontyczny?<\/strong><\/p>\n Dba\u0142o\u015b\u0107 o jam\u0119 ustn\u0105\u00a0 w trakcie noszenia aparatu jest niezwykle wa\u017cna. Aparat mo\u017ce pocz\u0105tkowo przeszkadza\u0107, ze wzgl\u0119du na to, \u017ce znacznie \u0142atwiej przyklejaj\u0105 si\u0119 do niego resztki posi\u0142ku. Nale\u017cy my\u0107 z\u0119by po ka\u017cdym posi\u0142ku i zrezygnowa\u0107 z pokarm\u00f3w, kt\u00f3re mog\u0105 przykleja\u0107 si\u0119 do zamk\u00f3w i powodowa\u0107 ich odczepienie. Z kolei twarde produkty mog\u0105 trwale uszkodzi\u0107 aparat.<\/p>\n Czy aparat ortodontyczny uniemo\u017cliwia leczenie z\u0119b\u00f3w?<\/p>\n To, czy wolno leczy\u0107 z\u0119by w ci\u0105gu leczenia aparatem na z\u0119by, przede wszystkim ciekawi pacjent\u00f3w, jacy zdecydowali si\u0119 na aparat sta\u0142y. Nie nale\u017cy zdejmowa\u0107 go samemu, dlatego w wypadku jakich\u015b problem\u00f3w konieczna jest wizyta w gabinecie lekarza ortodonty. Na starcie leczenia aparatem ortodontycznym ka\u017cdy pacjent powinien zatroszczy\u0107 si\u0119 o to, \u017ceby jego z\u0119by zosta\u0142y w pe\u0142ni wyleczone. W taki spos\u00f3b minimalizuje si\u0119 ryzyko nadwy\u017ckowych wizyt naprawczych podczas noszenia aparatu na z\u0119by. Na dobr\u0105 spraw\u0119 nie ma zakaz\u00f3w leczenia z\u0119b\u00f3w, je\u015bli pacjent nosi aparat sta\u0142y ortodontyczny.<\/p>\n Korzystanie z aparatu na z\u0119by wi\u0105\u017ce si\u0119 ze zwi\u0119kszon\u0105 potrzeb\u0105 dbania o z\u0119by. Z uwagi na przyklejone na powierzchni z\u0119b\u00f3w i pozosta\u0142e elementy konstrukcji aparatu na z\u0119by, czyszczenie resztek i osad\u00f3w jedzenia staje si\u0119 nieco trudniejsze. Ze wzgl\u0119du na to pacjenci lecz\u0105cy si\u0119 ortodontycznie musz\u0105 uwa\u017cniej my\u0107 z\u0119by, zw\u0142aszcza w okolicach aparatu na z\u0119by. Niedopilnowanie higieny w tym czasie, mo\u017ce spowodowa\u0107, \u017ce na uprzednio zdrowych z\u0119bach poka\u017c\u0105 si\u0119 zmiany pr\u00f3chnicowe. W takiej sytuacji trzeba wybra\u0107 si\u0119 na wizyt\u0119 w gabinecie stomatologa. Zignorowanie zmian ze wzgl\u0119du na ortodontyczny aparat mo\u017ce wywo\u0142a\u0107 ujemne skutki. Pr\u00f3chnica z \u0142atwo\u015bci\u0105 przechodzi na s\u0105siednie z\u0119by, wi\u0119c bezpieczniej zniwelowa\u0107 problem.<\/p>\n Leczenie w trakcie u\u017cywania aparatu jest dost\u0119pne. Je\u017celi aparat utrudnia dotarcie do nadpsutego z\u0119ba, mo\u017cna go zdj\u0105\u0107 na czas naprawy. Taki zabieg nie zagrozi skuteczno\u015bci leczenia ortodontycznego.<\/p>\n